Poznati jugoslovenski i srpski pisac i scenarista Branimir Šćepanović (1937–2020) preminuo je u 84. godini u Domu za stare na Bežanijskoj kosi, objavio je na društvenim mrežama pisac i izdavač Zoran Živković.
Šćepanović, koji je na osoben način ovekovečio tamne strane ljudske prirode, sram, strah, bol, tanatos, bio je jedan od najprevođenijih srpskih i jugoslovenskih pisaca, a njegov roman „Usta puna zemlje” u Srbiji je odavno prevazišao tiraž od 100.000 primeraka, dok je na francuskom imao čak 23 izdanja. Ovo delo modernog književnog postupka, dijaloškog oblika pripovedanja, dočarava radoznalost, obest i mržnju progonitelja, u hajci na nedužnog čoveka koji jedino želi da umre sam u rodnom kraju Crne Gore, kao i užasnutost, stradanje i inat žrtve. Ova trka, koja je u početku bila bezazlena, pretvorila se u plemensku potrebu dokazivanja ko je brži i hrabriji, u iskonsko psihološko nadigravanje i težnju čoveka da manipuliše i vlada tuđim životom, da ispolji moć. Što je žrtva nevinija, nadmoć je veća.
Za ovu storiju, autor je nagrađen „Oktobarskom nagradom grada Beograda” 1974. godine, a uvrštena je i među 700 najboljih knjiga svih vremena (od Gilgameša, Homera i Biblije) u „Antologiji svetske književnosti” Francuske enciklopedije, nazvanoj „Idealna biblioteka”. U Švajcarskoj su postojali klubovi ljubitelja ovog romana, a najveći svetski kritičari proglasili su ga remek-delom svetske književnosti. U Francuskoj je o njemu napisan veliki broj studija, a nazivan je i „petim jevanđeljem” zbog patnje glavnog junaka, koji strada kao Isus Hristos.
Novela „Smrt gospodina Goluže”, koja takođe govori o egzistencijalnim pitanjima, o odnosu pojedinca i kolektiva, gde je usamljena ličnost uvek na gubitku, nalazi se u antologiji „Moderne evropske novele” u Danskoj, kao i u američkoj „Antologiji svetskih priča”. Po njoj je Živko Nikolić snimio istoimeni film, a po njenim motivima je u Americi nastao film „Džulijan Po”, sa Kristijanom Slejterom u glavnoj ulozi.
Šćepanovićeve pripovetke štampane su na francuskom, grčkom, mađarskom, slovenačkom i bugarskom, a pojedinačno u listovima i časopisima i na drugim jezicima.
Po njegovim scenarijima snimljeno je šest filmova. Dobitnik je i dve „Zlatne arene” za filmski scenario na festivalima u Puli 1963. i 1973. godine. Sa filmskim rediteljem Predragom Golubovićem bio je početkom sedamdesetih godina 20. veka jedan od glavnih rukovodilaca u umetničkom sastavu preduzeća za proizvodnju, distribuciju i iznajmljivanje filmova „Film danas”.
Godine 2008, u izdanju „Nolita”, objavljena su i Izabrana dela Branimira Šćepanovića, a „Srpska književna zadruga” štampala je pre nekoliko godina, u svom „Kolu”, njegovu izabranu prozu, novele „Smrt gospodina Goluže” , „Ono drugo vreme”, „Stid”, kao i roman „Usta puna zemlje”.
Tim povodom, u intevjuu za list „Politika”, našem uredniku i novinaru Zoranu Radisavljeviću, Šćepanović je govorio o recepciji svojih dela, a naročito o pomenutom svom velikom romanu i njegovom glavnom liku.
– Imao sam problem s junakom koga progone, ko je on i kakav je. Posle izvesnog vremena, rešio sam ga: shvatio sam da to moram biti ja – kazao je Šćepanović.
– Kad čovek dođe u godine koje ja imam, onda ga malo stvari raduje. Stvarnost počinje da liči na ono što je rekao veliki car i filozof Marko Aurelije: „Život je jedan zastrašujući san u kojem nam se smrt svakodnevno osmehuje, a mi, nemoćni, jedino što možemo da učinimo je da joj uzvratimo osmehom.” Za stare ljude jedna od najgroznijih reči jeste – budućnost. Ljudi u godinama su, hteli to ili ne, u neprekidnom dijalogu sa smrću. Ja često, na Kalemegdanu, sednem naspram bronzane biste mog velikog prijatelja i velikog pesnika Stevana Raičkovića i razgovaram sa njim o smrti – primetio je Šćepanović u ovom intervjuu.
Nagrađivan je, pored ostalog, „Prvom nagradom za pripovetku” na Beogradskom festivalu mladih pisaca Jugoslavije 1956. godine i „Prvom nagradom za pripovetku” na konkursu „Književnih novina” 1964. godine.
Random autor